جهت نصب آسانسور، ارتفاع مورد نیاز از کف چاهک تا سطح معماری اولین توقف آسانسور (همان عمق چاهک) حداقل باید ۱6۰ سانتی‌مترباشد. این ارتفاع، حداقل فضای لازم جهت نصب قطعاتی از جمله بافرها (ضربه گیرها) و سکوی زیر آنها و کف ستون‌‌های مرتبط با آنها، ستونک زیر ریل راهنما و کف ستون‌‌های زیر شاسی‌‌های آسانسور خواهد بود و همان طور که قبلاً ذکر شد، می‌توان به عنوان جان پناهی برای نصابان و تعمیرکاران هنگام سقوط ناگهانی آسانسور نیز از این فضا بهره برد. هنگامی‌که سرویس کار آسانسور جهت سرویس‌‌های دوره‌‌‌‌ای نگهداری یا تعمیرات به چاله آسانسور مراجعه می‌کند، اگر به طور اتفاقی آسانسور حرکت نماید، سرویس‌کار می‌تواند از فضای جان پناه جهت نجات جان خود استفاده نماید.البته نصب پریز و چراغ در فاصله cm40 از کف چاهک برای مواقعی که تعمیرکاران برای تعمیرات به داخل چاهک می‌روند نیز الزامی‌است.
در شکل زیر، یک پلان متداول از کف چاه آسانسور به ابعاد 160*160 است:
برای اجرای چاه آسانسورکه در واقع بخشی از فونداسیون محسوب می‌شود، معمولاً ۱۰ سانتی متر بتن مگرو ۳۰ سانتی متر آرماتور بندی و بتن ریزیدر نظر گرفته می‌شود. در هر صورت همان طور که گفتیم، ارتفاع باقیمانده کف چاه آسانسور پس از بتن ریزی تا کف تمام شده اولین توقف، حداقل باید ۱6۰ سانتی‌متر شود. بنابراین حداقل باید به ارتفاع 200 سانتی متر، خاک برداری نمود تا بتوان این فضا را ایجاد کرد.
پس از اجرای بتن مگر، شبکه آرماتور بندی چاهک انجام می‌شود. با توجه به نوع آرماتور بندی، چاهک می تواند متصل به فونداسیون یا منفصل (جدا) باشد. در صورتی‌که برای دیوارههای اطراف چاهک، از دیوار آجری استفاده شده باشد، عملکرد کف چاهک، منفصل از فونداسیون خواهد بود؛ چون دیوار آجری نمی‌تواند هنگام نیروهای جانبی چندانی از چاهک به فونداسیون منتقل کند. اما اگر تمام دیوارهای اطراف چاهک، شبکه آرماتور پیوسته با کف چاهک داشته باشد، متصل به فونداسیون محسوب می‌شود. در شکل زیر، جزئیات اجرایی چاهک متصل و منفصل را مشاهده می‌کنید:
در این مرحله پیش بینی چاه ارت (اتصال زمین برای سیستم برق آسانسور جهت تخلیه بارهای الکتریکی) و نیز یک لوله پلیکا 63 در کف چاهک، جهت انتقال آب‌‌های سطحی که به طور تصادفی در داخل چاهک ریخته می‌شود، ضروری است.
پس از آرماتور بندی (قبل از بتن ریزی) باید مطابق نقشه‌‌های اجرایی، چاه ارت، لوله پلیکا و کف ستون‌‌ها به همراه بولت‌ها و مهره‌‌های لازم جهت مهار شدن در بتن را در کف چاهک قرار دهیم که در شکل‌‌های زیر، می‌توانید دیتیل‌های متعارف آنها را مشاهده نمود:
چند نکته درباره اجرای ضربه گیرها در چاهک آسانسور
ضربه گیرها باید در پایین ترین حد مسیر حرکت کابین و وزن تعادل قرار گیرند. این ضربه گیرها به همراه ستونک‌های نشیمن گاهشان، باید به گونه‌‌‌‌ای در کف چاهک نصب شوند که پس از برخورد کابین یا وزن تعادل روی آنها و فشرده شدن کامل، به قدری فضای خالی در جان پناه باقی بماند که بتوان مکعبی به ابعاد ۶۰×۵۰×۱۰۰ سانتی متر را در آن جای داد. جان پناه محلی است که به هنگام تعمیرات، مانع از سقوط کامل آسانسور به کف چاه می‌شود.
در صورتی که ضربه گیر مربوط به وزنه تعادل باشد، ارتفاع پایه ستونک ضربه گیر به هر ارتفاعی مجاز است ولی ارتفاع ستون ضربه گیر کابین حداقل باید ۵۰ سانتی متر باشد.
جهت اجرای سکو‌های ضربه گیر دو نوع اجرا وجود دارد. چون این سازه می‌تواند هم بتنی و هم فلزی باشد. برای اجرای سکو‌های بتنیباید ریشه‌‌های انتظار در هنگام آرماتور بندی کف چاهک در نظر گرفته شود و برای اجرای سکوی فلزیصفحات فلزی با ابعاد و اندازه مشخص شده در نقشه‌‌ها را باید در کف چاهک جایگذاری کرد. با توجه به اینکه نصب آسانسور از آخرین مراحل اجرای ساختمان است، وجود ریشه از جنس آرماتور در داخل چاله امری خطرناک خواهد بود و ممکن است باعث آسیب نیروهای اجرایی هنگام کار شود. لذا جایگذاری صفحه و اجرای سکوی فلزی ایمن تر خواهد بود.
پس از جایگذاری و نصب تجهیزات لازم، اقدام به قالب بندی دور تا دور دیوارههای چاهک کرده و سپس شروع به بتن ریزی اطراف چاهک می‌کنیم تا چاهک همانند یک حفره در پی ایجاد شود:
در نهایت پس از باز کردن قالبها، سازه چاهک آماده خواهد شد:
پس از باز کردن قالبها، باید به نکات زیر توجه کنیم:
- طبق استاندارد نصب آسانسور، کف چاهک باید کاملاً صاف و تراز باشد. البته نقاطی که ضربه‌گیرها و بافرها و وسایل مکش آب (لوله پلیکا) نصب می‌شود نیازی نیست که کاملاً تراز باشند.
- دیوارهای چاهک آسانسور در تمام دور تا دور چاهک، تماماً باید از جنس پلاستر ماسه و سیمان اجرا شوند.
- کلیه آرماتورهای زائد موجود بر سطح دیواره چاهک‌‌ها، باید جمع آوری و پاک سازی گردند.
- کلیه آهن آلات داخل چاهک باید به وسیله ضد زنگ، رنگ آمیزی و پوشیده شوند.
- وجود هرگونه حفره و یا استفاده از مواد قابل اشتعال هم در داخل چاهک ممنوع است.
منابع:
مبحث پانزدهم مقررات ملی ساختمان، ویرایش 92